بررسی روند تغییرات مقادیر حدی دمای حداقل، حداکثر و میانگین روزانه در چند نمونة اقلیمی ایران

مطالعات صورت گرفته در زمینة تغییر اقلیم در جهان حاکی از این واقعیت است که تغییر هر چند کم در دما موجب تغییر در وقوع پدیده های حدی نظیر خشکسالی، بارش های سنگین و توفان می شود. به دلیل مطلق نبودن مقادیر حدی، ممکن است مقداری که برای یک محل حدی است در محلی دیگر نرمال تلقی شود. بررسی وقایع حدی به دلیل محدودیت آمار درازمدت پارامترهای هواشناسی، مشکل است. در این تحقیق، داده های تاریخی روزانه مربوط به دمای حداقل، حداکثر و میانگین در یک دورة 44 ساله (2004-1961) از هشت ایستگاه سینوپتیک بوشهر، تبریز، تهران مهرآباد، زاهدان، شیراز، کرمان، کرمانشاه و مشهد به منظور استخراج مقادیر حدی دما شامل صدک های پایین (1، 5،10)، صدک های بالا (90، 95، 99)، تعداد روزهای کمتر از صدک های پایین و تعداد روزهای بیشتر از صدک های بالا مورد استفاده قرار گرفت. این ایستگاه ها نمایندة برخی از اقلیم های متفاوت براساس طبقه بندی کوپن بودند (به ترتیب بیابانی، استپی و معتدل مرطوب). در ابتدا نرمال بودن هریک از سری های زمانی حاصل از صدک ها به کمک آزمون کولموگروف_ اسمیرنوف بررسی شد. تحلیل روند برای همة سری های زمانی به کمک آزمون های پارامتری و ناپارامتری ( رگرسیون خطی حداقل مربعات، پیرسون، ? ی اسپیرمن و آزمون معنی داری ? کندال) صورت پذیرفت. کرمان (نمایندة اقلیم بیابانی) در مورد دمای حداقل در تمامی صدک ها به جز صدک 95، روند افزایشی معنی داری نشان داد. در مورد تعداد روزهای کمتر از صدک های پایین و بیشتر از صدک های بالا، تمامی صدک های بالا دارای روند افزایشی معنی دار بود. در مورد دمای حداکثر روزانه، به جز صدک یکم و تعداد روزهای بیشتر از صدک 90، در سایر سری های زمانی، روند افزایشی بود. نتایج در مورد دمای میانگین، مشابه دمای حداقل بود. مشهد (نمایندة اقلیم معتدل مرطوب) روند افزایشی معنی دار در تمامی صدک ها و تعداد روزهای کمتر از صدک 10 و بیشتر از صدک های 90 و 99 نشان داد. دمای حداکثر تنها در صدک های بالا دارای روند افزایشی معنی دار بود. همة سری های زمانی تعداد روزهای کمتر از صدک های پایین و بیشتر از صدک های بالا به جز صدک یکم و صدک 95 نیز از روند افزایشی معنی دار تبعیت کردند. در مورد دمای میانگین نیز، نتایج مشابه دمای کمینه بود. به طورکلی اغلب ایستگاه ها روند معنی دار افزایشی در مقادیر حدی دما به خصوص دمای حداقل از خود نشان دادند.